اگرچه حضور این زنان آسیب‌دیده در محلاتی مانند خیابان کمربندی قدیم و محله شهناز مشهودتر است، این معضل ابعاد پنهان و پیچیده‌تری دارد. نقطه اتکای این زنان تنها «سرپناه شبانه زنان آسیب‌پذیر» است که زیر نظر یکی از سمن‌های بهزیستی فعالیت می‌کند. سال گذشته وقتی درباره فروش کودکان با مدیر سمن مذکور گفت‌وگو کردیم، این پناهگاه در محله شهناز مشغول به‌کار بود اما حالا مدتی است این پناهگاه به محله ۲۰ متری شاه‌حسینی تغییر مکان داده است. در این سرپناه شبانه به زنان معتاد و کارتن‌خواب خدماتی نظیر، غذا، تخت‌خواب، حمام، بسته‌های بهداشتی و پانسمان، سرنگ، لباس و آموزش‌های پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی عرضه می‌شود و بعضاً زنان بیمار یا کسانی که تمایل به ترک اعتیاد دارند به مراکز درمانی بهزیستی معرفی می‌شوند.
- تنها سرپناه شبانه استان
مدیر سرپناه شبانه زنان آسیب‌دیده در گفت‌وگو با همشهری با انتقاد از این جابه‌جایی می‌گوید: پناهگاه قبلی در محله شهناز بود که با توجه به کثرت عرضه مواد مخدر در آن محل، زنان آسیب‌دیده زیادی به مرکز مراجعه می‌کردند اما بین پناهگاه فعلی و محله شهناز یک خور فاصله افتاده و همین موضوع دلیل کم‌رنگ شدن حضور زنان آسیب‌دیده است. «معصومه طغرلی»، که کارشناس ارشد آسیب‌های اجتماعی با رویکرد پیشگیری از اعتیاد است، در ادامه می‌گوید: از سال ۹۳ که مبلغ ۳۰ میلیون تومان شهرداری به این سرپناه کمک کرده، کمک دیگری به پناهگاه نشده است.
وی می‌افزاید: اگر پناهگاه در محله شهناز دایر بود تاثیرگذاری بیشتری داشت اما باید برای اجاره همین خانه در ۲۰ متری شاه‌حسینی، ماهانه ۲ میلیون تومان بپردازیم. حمایت بهزیستی محدود است و هزینه‌ها با توجه به وسعت خدمات افزایش یافته است. اگر حمایتی از تنها پناهگاه شبانه زنان آسیب‌پذیر استان نشود مجبور به تعطیلی هستیم.
- پاتوق معتادان در برخی محله‌ها
طغرلی در ادامه با اشاره به وضعیت اعتیاد در محلات ادامه می‌دهد: در محله شهناز، داد و ستد پنهانی مواد مخدری نظیر هروئین، گل، شیشه، تریاک و حشیش بیشتر رواج دارد؛ به همین خاطر زنان آسیب‌دیده بیشتر در این محله تردد می‌کنند در حالی که در محله ۲۰ متر شاه‌حسینی بیشتر مشروبات الکلی، قرص روان‌گردان و متادون خرید و فروش می‌شود. طغرلی می‌افزاید: بیشتر مراجعان سرپناه، زنانی هستند که بعد از خرید و مصرف مواد در محله شهناز و محلات کمربندی نظیر درخت سبز، نخل پیرمرد، شیر اول، سوم و... برای دریافت خدمات مراجعه می‌کنند. این روزها بین ۲۰ تا ۲۵ نفر در این مرکز پذیرش می‌شوند.
وی در ادامه تاکید می‌کند: نگرانی بیشتر از فعالیت پاتوق‌ها و خانه‌های تیمی است. طغرلی توضیح می‌دهد: در حرفه ما ۲ اصطلاح رایج است؛ یکی پاتوق و دیگری خانه‌های تیمی است. در پاتوق‌ها صاحب‌خانه به دلیل فقر و بیکاری، منزلش را برای مصرف مواد در اختیار معتادان می‌گذارد و اجاره دریافت می‌کند. زنان معتاد در این خانه‌ها با پول حاصل از زباله‌گردی مواد مخدر می‌خرند و مصرف می‌کنند. در خانه‌های تیمی افرادی برای کسب درآمد، زنان معتاد غیر بومی جوان را که تازه وارد شهر شده‌اند در مقابل مقداری مواد مخدر به ورطه تباهی می‌کشانند. گاهی زنان معتادی که در این خانه‌ها زایمان می‌کنند در مقابل مقداری مواد مخدر نوزاد خود را واگذار می‌کنند و این افراد شیاد، نوزادان را به بهای گزافی می‌فروشند.
- احتمال تعطیلی
مدیر سرپناه شبانه زنان آسیب‌پذیر، می‌گوید: اگرچه در این مرکز به صورت موقت به زنان خدمات و آموزش می‌دهیم، با توجه به رایگان بودن درمان ترک اعتیاد، برخی زنان و دختران معتاد که قصد بازگشت به زندگی را داشته‌اند از طریق همین پناهگاه به مراکز درمان ترک اعتیاد بهزیستی معرفی شده‌اند. همین چند روز پیش مادری از اصفهان وقتی متوجه سلامت دخترش شد با خوشحالی و رضایت آمد تا دخترش را به اصفهان ببرد؛ البته مراجعان پناهگاه بیشتر زنان بومی هستند اما با وجود افزایش هزینه‌های جاری، فعال نگه داشتن این پناهگاه سخت و دشوار شده است. اگر از سوی خیران و ارگان‌های مرتبط حمایت نشویم احتمالاً تنها پناهگاه شبانه زنان آسیب‌پذیر استان تعطیل می‌شود.
- عدم بازدارندگی برخورد قضایی
«زهرا سلیمی»، جامعه‌شناس حوزه زنان، درباره عدم بازدارندگی برخورد قضایی و قانونی با موضوع پیچیده زنان گرفتار اعتیاد می‌گوید: توانمندسازی و کارآفرینی زنان آسیب‌دیده، اثرگذارترین برنامه‌ای است که می‌تواند مانع بازگشت زنان آسیب‌دیده‌ای شود که گرفتار دام اعتیاد شده‌اند. سلیمی ادامه می‌دهد: سرپناه‌های شبانه در کاهش آمار دیگر آسیب‌های اجتماعی نظیر خرید و فروش نوزادان و شیوع انواع بیماری‌ها نقش مهم و شایان توجهی دارد. ما باید برای ساعات صبح تا عصر این قشر از زنان نیز باید فکری کنیم.
رها شدن زنان آسیب‌دیده در بازه زمانی صبح تا عصر که سرپناه شبانه تعطیل است، موضوعی مهم است. وی می‌گوید: توجه به علایق و استعداد این افراد برای توانمندسازی و بازگشت مجدد آن‌ها به جامعه نیازمند برنامه‌ریزی بلندمدت و فراغت مسئولان سرپناه از احتمال تعطیلی یا ادامه کار است. وی در ادامه می‌افزاید: حمایت نهادهای مرتبط در این‌باره تاثیر بسزایی دارد و بهزیستی و شهرداری باید در این زمینه به‌طور جدی ورود کنند.
- دستگیری ۵۰۱ خرده‌فروش مواد مخدر
نیروی انتظامی بندرعباس به‌طور مداوم در حال برخورد با فروشندگان مواد مخدر است. طی چند روز گذشته تعداد ۵۰۱ معتاد، سارق، خرده‌فروش مواد و متهم تحت تعقیب در شهر جمع‌آوری شدند. فرمانده انتظامی بندرعباس گفته بود: طی گشت‌زنی‌های آشکار و پنهان با هدف ارتقای امنیت اجتماعی ۵۰۱ متهم شامل سارق، مظنون به سارق، معتاد متجاهر خرده‌فروش و قاتل فراری شناسایی و دستگیر شده‌اند.
«اسماعیل مشایخ» بیان کرد: با تلاش ماموران و همکاری شهروندان با پلیس، در اجرای پاک‌سازی محلات آلوده ۱۴ نفر خرده‌فروش و توزیع‌کننده مواد مخدر دستگیر شدند و در بازرسی از منازل و مخفیگاه‌های آنان بیش از ۴۶ کیلوگرم انواع مواد مخدر در بسته‌های مختلف و آماده فروش کشف و ضبط شد. «اسماعیل موحدی‌نژاد»، معاون خدمات شهری شهردار بندرعباس، نیز چندی پیش از جمع‌آوری۳۵ نفر از کارتن‌خواب‌ها و معتادان متجاهر در سطح شهر بندرعباس و اسکان آن‌ها در سامان‌سرای شهرداری بندرعباس خبر داده بود. اما به نظر می‌رسد این اقدامات قدرت بازدارندگی نداشته و نیاز به تداوم و برنامه‌ریزی طولانی‌مدت دارد.
نظر شما